Kolven

Veel moeders die borstvoeding geven krijgen te maken met een van de minst leuke dingen die kunnen horen bij het voeden: kolven.
En hoewel je nu kunt denken, joh… wat is nou het probleem. Je zet die kolf aan en gaan met die handel, is dat natuurlijk ook vaak het geval, maar het kan ook wat lastig zijn.
Hier wil ik graag het een en ander uitleggen over kolven, tips mee geven en deel ik uiteraard weer wat ervaringen.

Waarom kolven:
Goede vraag! Waarom zou je kolven.
Er kunnen vele redenen zijn om gebruik te (moeten) maken van een borstkolf, zoals:
Je moet werken
Je bent een dagje weg
Je hebt problemen met je productie
Het is in jullie situatie, al dan niet tijdelijk, niet (geheel) mogelijk om live te voeden
Je kolft voor een ander kindje dan jouw kind (donormelk)
Je hebt te maken met een dreigende borstonsteking en wilt zeker zijn je borst leeg te maken.

Hoe dan ook, je wilt dat de melk die in je borst zit er uit komt.

Waarom is kolven niet leuk?
Ik wil nu geen weerzin kweken ter hoogte van de Matterhorn, maar het is gewoon niet het leukste om te doen. De een heeft meer moeite met kolven dan de ander, letterlijk en figuurlijk.
Ik zat zelf de druppels echt naar buiten te staren, want ik wilde die fles zo vol mogelijk hebben.
Maar….  je moet al je spullen bij elkaar hebben, die moeten dan zo schoon mogelijk in elkaar worden gezet en op je borst komen. Afhankelijk van de plek waar je kolft, maar voor mij was dit meestal buitenshuis, kan alleen dit al best een uitdaging zijn. Je zit daar dan met een deels ontbloot bovenlichaam in een vreemde kamer, met een plastic borstschelp op je borst, je wilt zo snel mogelijk klaar zijn om vervolgens alles weer schoon te kunnen maken en op te bergen. En maar hopen dat niemand in de ruimte moet/wilt zijn waar jij zit. En ik staarde mij altijd veel te blind op het aantal milliliter. Maar daarover volgt verderop in dit blog meer.

Toen ik voor het eerst moeder werd, had ik nog nooit iemand zien kolven. Ik had een kolf geleend en ben daar mee gestart in de kraamweek om mijn productie op te hogen. Ook daar kom ik nog even op terug.  En ik vond het maar gek… Het zoemende geluid, het gezicht van mijn tepels die steeds uitgerekt werden en dan de golfjes melk die , na veel moeite doen, in het flesje stroomde.
Het deed zeer, het werkte niet en ik zocht mijn soelaas op internet. Maar daar was niet zo bijster veel informatie te vinden over kolven. De kolf bleek niet bij mij te passen, de schelpmaat was wel goed, maar ik had geen match met het apparaat. Ik stapte over op een handkolf. Kolven bleek al snel iets waar ik geen ster in ben. Ik zat mezelf RSI te pompen in de wanhoop meer melk te maken voor mijn zoon.  En ook daar kom ik hier beneden nog op terug. Inmiddels heb ik heel wat kolven versleten. Van hand- tot elektrische kolven. En sinds een paar jaar ben ik nu zeer blije eigenaar van de Ardo Calypso. Welke je zowel enkel- als dubbelzijdig kan gebruiken.

Melkopbrengst

Veel moeders gaan kolven, dan komt er “maar”  120cc uit met veel moeite, en dan zijn ze bang dat ze te weinig melk produceren. Dat wil ik hier nu als eerste even ophelderen:
de hoeveelheid die je kolft, is niet helemaal representatief voor je daadwerkelijke productie. En dat heeft te maken met het verschil aan techniek om de melk naar buiten te krijgen. Een baby zuigt niet aan de tepel op zich. Ze maken een mooie grote hap, rollen met hun tong over je borst en gebruiken de kaakspieren. En die kolf trekt eigenlijk vooral aan je tepel, en geeft wat druk op de tepelhof. Je kunt dat niet met elkaar vergelijken. De hoeveelheid melk die je kunt kolven zegt dus vooral iets over de hoeveelheid melk die je kunt kolven… Daarbij produceert je borst tijdens het drinken ook melk.

De hoeveelheid melk die je kunt kolven zegt vooral iets over
de hoeveelheid melk die je kunt kolven

Borstvoeding is een verhaal van vraag en aanbod. Hoe vaker jij je baby aanlegt, des te meer melk je borst gaat produceren. Sommige moeders gebruiken kolven dan ook om de productie te ondersteunen. Dus zij kolven wanneer hun baby slaapt, of kolven een keer extra in de nacht. Maar het kan ook zijn dat je een heel grote productie hebt en je borst soms zo vol kan zitten met melk dat je kleintje moeite heeft om aan te happen! Dan kun je de sterkste toeschietreflex even weg kolven. Toch ben ik persoonlijk van mening dat, wanneer je problemen ervaart met een, naar jouw mening, te lage of te hoge productie, je beter contact kan zoeken met een professional. Je kunt contact zoeken met een borstvoedingsvereniging, misschien is er een moeder café bij jou in de buurt waar een lactatiekundige aanwezig is, of zoek direct contact met een lactatiekundige IBCLC.

Kolven in de kraamweek
Toen onze oudste geboren werd, legde ik zoveel mogelijk aan. Op zijn verzoek, maar ook dat van mij. Die eerste dagen kwam er enkel wat dik en gelig “spul” uit mijn borst met daarna wat melk. Ik kreeg het advies in het ziekenhuis om meteen te starten met kolven zodra ik kon. Ik moest eerst aanleggen, dan zelf gaan kolven en dan moest mijn man een flesje kunstvoeding na geven. Maar nu weet ik:
dat dit dikke gele spul colostrum heet. En dat zit bomvol met voedingsstoffen. Ook weet ik nu, dat de maag van een pasgeboren baby maar een inhoud heeft van 7ml. Dus die ene theelepel voeding die uit mijn borst kwam, was precies genoeg voor mijn baby.  Colostrum bevat relatief veel koolhydraten. Je baby heeft dit nodig voor het op peil houden van de bloedsuikerspiegel in het bloed, en voor de ontwikkeling van de hersenen. Daarnaast bevat het een schat aan afweerstoffen , deze bekleden de darmwand van je baby waardoor deze beschermd wordt tegen infecties. Die eerste week/weken leg je je baby veel aan, want zoals ik al eerder schreef: ze hebben nog een kleine maag, dus die moet vaker gevuld en het is een kwestie van vraag en aanbod. Dus hoe meer je baby “vraagt” des te meer melkproductie (aanbod) krijg je. In plaats van kolven, leg je baby veel aan! Tenzij dit natuurlijk, om welke reden dan ook, in jullie situatie niet mogelijk is. Maar probeer dan te kolven met de hand! Het is enorm zonde wanneer de colostrum in je kolf blijft plakken. Binnen enkele dagen komt de melkproductie goed op gang en zul je de melk ook zien veranderen. En pak dan vooral de kolf er bij.
En wat altijd goed is voor de melkproductie, maar daarnaast voor nog veel meer processen, is huid op huid contact. En dan niet enkel een wang op je borstkas, maar beiden ontbloot vanaf de onderbroek/luier, samen onder een dekentje en knuffelen maar.

Hygiëne rondom kolven
Wanneer je gaat kolven heb je te maken met de voeding voor je kleintje, veel moeders die kolven doen dit voor hun baby. Net als met je eigen eten, moet dit wel hygiënisch gaan. Niet alleen je kolf moet schoon zijn, maar ook je handen en de omgeving waarin je kolft. Een wc is bijvoorbeeld geen geschikte plek.

Was je handen voor je gaat kolven
Zorg dat je een vlakke, schone en stabiele ondergrond hebt om je spullen op te zetten.
Je hoeft je borsten niet extra te wassen voor het kolven. Je gewone dagelijkse hygiëne routine is voldoende
Maak de kolf na gebruik goed schoon! Haal alle onderdelen uit elkaar. Spoel ze eerst koud af
(anders blijft de melk aan je kolf plakken), daarna met heet water en een beetje afwasmiddel en
vervolgens goed naspoelen! Of stop ze na het koude spoelen in de vaatwasser. Je mag je kolf
uitkoken, maar het is niet noodzakelijk dit dagelijks te doen
Ga je de kolf voor het eerst gebruiken? Kijk dan vooral in de bijsluiter van de kolf wat hierover
gezegd wordt qua voorbereiding voor gebruik.
Bewaar je kolf onderdelen in een bak of zak die je kunt afsluiten.

Maar weet je altijd van te voren waar je kunt kolven? Wanneer je naar je werk gaat en op een vaste afdeling werkt, is het vooraf duidelijk. Maar wanneer je naar een festival gaat of je hebt een etentje, kan het nog wel eens wat ingewikkelder zijn. Bel vooraf vooral met de locatie! Op een concert of festival zijn over het algemeen wel EHBO posten waar ze ruimte hebben voor kolvende moeders en een restaurant is vaak ook niet te beroerd een plekje voor je te regelen! Maar ze weten het wel graag van te voren. Bij bellen voor reserveren kun je dit bijvoorbeeld aangeven. Midden op een drukke zaterdagavond vanuit het niets vragen om een ruimte,  vinden ze wellicht niet zo grappig.

Je werkgever is verplicht een ruimte beschikbaar te stellen waar jij kunt kolven. Daarover volgt later in het blog meer!

Algemene tips rondom het kolven

Oké, daar gaan we dan. Kolven. De hygiëne hadden we gedekt!

Ontspanning is het sleutelwoord! Hoe meer ontspannen jij bent, hoe beter de melk kan stromen.
Dus neem vooral een comfortabele stoel om in te zitten! Het is belangrijk dat je in een omgeving zit die je geen stress brengt.
Warmte is fijn. Want van kou knijpt alles samen en dat willen we niet! Dus een dekentje of een
warm drankje kan helpen.
Zorg dat je in een afsluitbare ruimte zit, waar mensen niet naar binnen kunnen kijken.
Denk aan je baby tijdens het kolven! Kijk bijvoorbeeld naar een foto of filmpje
Gebruik de juiste kolf! Zorg vooral dat je de juiste schelpmaat te pakken hebt.
Ontdek wat prettiger is voor jou, een handkolf of elektrisch. Dat kan flink verschil maken.
Neem je tijd! Ga niet zitten haasten en jagen, je bent geen melktap. Hormonen spelen ook een
rol, dus geef ze ook even de tijd om hun werk te doen.

Controleer voor je op pad gaat nog even of je wel al je onderdelen mee hebt! Tijdens mijn eerst etentje heb ik een vork moeten vragen om mijn kolf te kunnen bedienen. En de laatste keer dat ik een onderdeel vergat, gaf ik gelukkig cursus in een lactatiekundig centrum en kon ik daar materiaal krijgen. Maar anders was het een heel gedoe geworden zo op zondag.
En ik heb eens in een restaurant gezeten zonder hendel… Ik heb nog een vork mogen lenen, maar het werkte voor geen meter!

Moeite met kolven
Wat kolven voor veel moeders extra vervelend maakt, is wanneer er maar weinig melk komt.
Dan zit je daar te zwoegen en heb je “maar” 50 cc aan het einde van het liedje. Oh wat ken ik die frustratie goed.

Is je baby in de buurt tijdens het kolven? Dan kun je eventueel deze laten aanhappen aan
de andere borst. Dat vergt wel enige oefening, en je moet dit wel prettig vinden.
Denk aan fijne dingen. Je partner bijvoorbeeld, de vakantie deze zomer samen,
hoe je kleintje brabbelt. Zorg ervoor dat je ontspannen bent, en denkt aan situaties waarbij
oxytocine vrijkomt. Echt aan de mensen van wie je het meeste houdt.
Op Facebook gaan met al dat blauwe licht van die telefoon houdt
je heel wakker en alert, terwijl je juist wat ontspannen en weeïg nu wel goed kunt gebruiken.
Lees dan liever een tijdschrift! Of luister naar fijne muziek.
Kijk of er nog meer moeders zijn die moeten kolven. Samen kolven geeft veel vrouwen de
ervaring dat het helpt om zelf makkelijker te kolven. Oxytocine is dan ook aanstekelijk 😉
Zorg goed voor je zelf, eet en drink dus voldoende!
Masseer je borsten voorafgaand aan het kolven
Masseer je borst tijdens het kolven
Druk het schild zachtjes tegen je borst, op hetzelfde ritme als het vacuüm.
Wissel regelmatig van borst
Kolf niet te lange sessies aan een stuk, maar dan liever 2 à 3 keer kort kolven
dan 20 minuten aan een stuk heel intensief.

In enkele gevallen, wanneer het echt heel moeizaam verloopt, kun je overleggen met een lactatiekundige of neusspray met synthetische Oxytocine voor jullie situatie een oplossing zou kunnen zijn. Dit kun je op recept krijgen via de huisarts.
Er bestaan ook speciale theemixen die aangeven een rol te spelen in het verhogen van je productie. Maar ik raad altijd aan contact te zoeken met een professional wanneer je met de punten achter de hartjes  hierboven geen verbetering bemerkt.

Ik ben zelf een ramp met kolven. Ik heb de nodige kolven versleten! Van hand- tot elektrische kolven. Enkel en dubbelzijdig. Ik zat met mijn neusspray in de aanslag, filmpjes van mijn zoontje,mijn borsten masserend te smeken om druppels melk. Uiteindelijk hielp een dubbelzijdige kolf, met wat foto’s van mijn kleintje en fijne gedachten het beste.

Een kolf kiezen

Hoe kies je een kolf? Onderling kunnen er grote verschillen zijn. Sommige mensen kolven met de hand, zonder kolf. Daarmee masseren ze de borst richting de tepel, en vangen zo de melk op. Dit kan, en wil, niet iedereen. Er bestaan vele soorten kolven. Van handkolven, welke dus vacuüm zuigen door handkracht, elektrische kolven, enkelzijdige kolven, dubbelzijdige kolven, stille kolven of met een speciaal design. Maar welke goed is voor jou? Dat is persoonlijk. Je kunt in de winkel kijken welke kolven zij daar verkopen en of je ze mag “uittesten”. Bij veel lactatiekundigen en apotheken is het mogelijk om een kolf te huren. Dat is niet vies, want de kolf zelf komt niet in aanraking met jouw lichaam noch jouw melk. De slangen, de schelp e.d. kun je vervangen.

Ik heb zelf de nodige kolfapparaten versleten. Zoals eerder genoemd, ik kolf erg slecht.  Ik begon met een geleende elektrische enkelzijdige kolf, maar die deed mij pijn en paste gewoon niet lekker achteraf. Toen ging ik verder met een handkolf, daar heb ik er enkele van gehad. Uiteindelijk kwam ik uit op een dubbele elektrische kolf, toen ik een van mijn onderdelen was vergeten tijdens het cursus geven. Gelukkig… gaf ik cursus bij een lactatiekundigepraktijk, en mocht ik de Ardo Calypso uittesten. Ik heb hem daar ter plekke direct aangeschaft! Want voor het eerst ging kolven echt heel goed, en zelfs zonder neusspray!

Melk bewaren

De melk die je afkolft kun je direct aan je kleintje geven, of je kunt het bewaren voor een later moment. Maar hoe bewaar je dit?

Waar komt de melk die je kolft in terecht? Dat zijn speciale opvang bekertjes die je als flesje kunt gebruiken of waaruit je de melk kunt overgieten. Ook bestaan er speciale vriezerzakjes waarin je de melk kunt afkolven en vervolgens zo kunt invriezen. Mijn man is voorraadmanager, ik ben er immers niet bij wanneer  hij de moedermelk geeft, dus hij geeft aan hoe groot de porties moeten zijn.

Des te hygiënischer je kolft, des te langer je de melk kunt bewaren. Het is dus het mooiste wanneer je meteen afkolft in het zelfde reservoir als waarin je de melk gaat bewaren.  Zet de melk zo snel mogelijk in de koelkast om af te koelen, en vervolgens in te vriezen.
Kolf je niet thuis? Dan kun je de melk, tot je thuis bent, bewaren in een koeltas met een elementje erin. Kolf je op je werk? Dan is je werkgever verplicht om te zorgen dat jij je melk hygiënisch in een koelkast kunt plaatsen (over rechten op de werkvloer zal een losse blog volgen).

Gekolfde melk bewaar je achterin de koelkast
Melk die binnen 24 uur gekolfd wordt mag je samenvoegen. Wel is het belangrijk dat alle melk dan op dezelfde temperatuur is. Vers gekolfde melk, kun je niet zo bij de melk gooien die al in de koeling staat.
Melk kan wat “gek” gaan ruiken, dit betekent niet meteen dat het niet meer goed is! Melk uit de koelkast kan wat gaan ruiken naar zeep, maar dit komt door de enzymen die in de melk zitten. Het kan wel zijn dat je kleintje dit weigert op te drinken.
Bij voorkeur wordt de melk zo snel mogelijk na afkoelen ingevroren. Des te langer je hiermee wacht, zal de melk waarschijnlijk minder lang houdbaar zijn.
Voorzie de verpakking van de melk van de datum waarop het is gekolfd.
Maak de porties niet te groot, zo voorkom je dat je te veel melk ontdooid.
Is je melkt ondooid? Dan kun je het niet nog eens opnieuw invriezen. Geef het dan aan je kleintje, maar er pannenkoekjes van of giet het in hun badje.

Heb jij gekolfd? Welk materiaal gebruikte je? En heb je misschien zelf nog goede tips bij het kolven?